Gromadząc się na majowe nabożeństwo w kościele, zapewne nie zastanawiamy się nad tym, od jak dawna istnieje ta wspaniała forma kultu Matki Bożej, z którego słynie nasza ojczyzna. A jest to wyraz wielkiej wiary Polaków, którzy dzięki niej przetrwali burze dziejowe, nawiedzające często nasz kraj. Szkoda, że o tym pamiętają już tylko starsi, którzy z rozrzewnieniem wracają do lat dzieciństwa, do ukwieconych figur polnych, gdzie jeszcze są śpiewane nabożeństwa majowe. Więc może trzeba - szczególnie dzieciom i młodzieży - powiedzieć coś więcej o historii tej formy kultu i zaprosić do udziału w nabożeństwach majowych odprawianych w naszych kościołach.
Już w starożytnym Rzymie republikańskim urządzano w maju święta "Florealia" (ku czci bogini Flory), podczas których zawieszano girlandy z kwiatów i liści w homagium dla młodych dziewcząt. Ten sposób świętowania - jak napisał ks. Bogdan Dziwosz - przetrwał aż do średniowiecza i utrwalony został w wielu językach europejskich, stąd i w języku polskim istnieje czasownik umaić, czyli udekorować roślinami. Ale ks. Dziwosz ostrzega, że "nie należy dopatrywać się ciągłości między zwyczajami pogańskiego Rzymu i maryjnym kolorytem, jaki w ostatnich dwóch wiekach ten miesiąc przybrał w życiu Kościoła katolickiego".
Zdecydowana większość badaczy tego tematu skłania się do twierdzenia, że nabożeństwo majowe powstało dopiero w XVIII w., chociaż wielu mariologów wskazuje na znacznie wcześniejszy rodowód, bowiem gromadzenie się i śpiewanie pieśni u stóp ukwieconej i oświetlonej statuy Matki Bożej było znane już w latach 430-450. Wielkim orędownikiem takiej formy modlitwy był św. Cyryl Aleksandryjski.
W Kościele zachodnim w I tysiącleciu maj jako miesiąc Maryi, święcono raczej sporadycznie. Dopiero na przełomie XIII i XIV w. powstała ponownie myśl, aby "ten miesiąc poświęcić Tej prawdziwej Królowej Wiosny - Maryi, która była wspaniałym arcydziełem rąk Wszechmocnego Boga".
Pierwszym, który rzucił tę myśl, był król hiszpański Alfons X. On też pisał wspaniałe utwory poetyckie, w których zapraszał do udziału w nabożeństwach majowych, sam często brał w nich udział i swoim poddanym zalecał gromadzenie się w porze wieczornej na modlitwy wokół figur Matki Bożej.
Innym propagatorem nabożeństwa majowego na Zachodzie był bł. Henryk Suzo.
W XVI w. nabożeństwo to bardzo usilnie propagował - głównie wśród młodzieży - św. Filip Nereusz, a w wieku XVII zaczęli je odprawiać dominikanie włoscy. W następnym stuleciu nabożeństwo majowe obejmowało coraz to nowe miasta i prowincje, do czego znacznie przyczynił się o. Hannibal Dionisi (jezuita), który w 1725 r. zebrał i wydał w Weronie opisy różnorodnych form kultu Najświętszej Maryi Panny w maju.
Największym apostołem nabożeństwa majowego w XVIII w. był o. Alfons Mazzorali (jezuita), którego oficjalnie uważa się za twórcę tej formy kultu maryjnego. On to bowiem całe swoje życie poświęcił propagowaniu tego nabożeństwa, a także wydał książkę do nabożeństwa na maj oraz przesłał do biskupów Italii list otwarty w sprawie ustanowienia maja jako miesiąca poświęconego czci Matki Bożej.
Z Kolegium Rzymskiego Ojców Jezuitów zwyczaj praktykowania nabożeństwa majowego przejęły szkoły zakonne w innych krajach, a w 1814 r. papież Pius VII "nadał muostateczną i całkowitą aprobatę kościelną, zaznaczając, że należy upowszechniać je i odtąd staje się ono powszechne w całej Europie, a wkrótce na całym świecie".
Pierwsze nabożeństwo majowe w Polsce zostało odprawione w roku 1852 w kościele Ojców Misjonarzy pw. św. Krzyża w Warszawie, a arcybiskup Szczęsny-Potocki wydał 24 kwietnia 1863 r. przepis nakazujący regularne odprawianie nabożeństwa majowego w całej archidiecezji warszawskiej. Wkrótce celebrowano je także w innych diecezjach. Na całość nabożeństwa składa się śpiewanie Litanii loretańskiej do Matki Bożej, nauka kapłana, którą można zastąpić odpowiednim czytaniem oraz zakończenie - błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem i pieśni maryjne.
I jeszcze słów kilka o samej Litanii loretańskiej. Tworzą ją wezwania (inwokacje), odznaczające się poetycką formą i w sposób szczególny sławiące Maryję. Warto wiedzieć, że król Jan II Kazimierz po złożeniu ślubów (1656 r.) w katedrze lwowskiej przed cudownym obrazem Matki Bożej Łaskawej, z całą asystą udał się do kościoła jezuitów i tam w czasie nabożeństwa, które odprawił nuncjusz papieski - Vidoni, proklamował Maryję Królową Korony Polskiej. Tenże nuncjusz dodał do Litanii loretańskiej po raz pierwszy wezwanie: "Królowo Korony Polskiej módl się za nami", które biskup i senatorowie powtórzyli z entuzjazmem trzykrotnie.
Niechaj najpiękniejszy miesiąc w roku, poświęcony Matce Bożej, będzie dla nas zachętą, nie tylko do ukwiecania kapliczek i Jej wizerunków, ale przede wszystkim do śpiewania tej wyjątkowej modlitwy, jaką rozbrzmiewają kościoły podczas nabożeństw majowych. Zaprowadźmy na nie nasze dzieci i młodzież, by wspólnie chwalić Maryję.